– Ein kan ikkje leva av å driva fotobutikk i dag

Knapt nokon bransje har fått tilværet snudd på hovudet meir enn fotobransjen. Om nokre veker gjer Olafr Jakobsson (65) og Jakobssons foto- og rammeforretning i Rådhusgata som mange andre og stenger dørene for godt.

Det var tydeleg at mange hadde fått med seg annonsen i lokalavisa som fortalde om opphøyrssal, for då han opna dørene måndag, strøymde kundane inn. Då Ryfylke litt utpå dagen var innom for å få nokre ord med innehavaren, hadde han si fulle hyre med å ekspedera kunder, og journalisten blei nøydd til å setta intervjuet på vent til dagen etter.

Då var det litt rolegare, men langt frå folketomt.

– I går var det kaotisk, følte eg. Men det gjekk bra, folk var tolmodige, opplyser Jakobsson.

– Hadde du tatt valet om å slutta av dersom dette var kvardagen?

– Det kan kanskje diskuterast, men etter 45 år kjenner eg at eg er litt lei. Eg er ferdig med å driva butikk, slår han fast.

Samtidig innrømmer han at også alderen speler ei rolle. Olafr fyller 66 år seinare i år, og mange venner har alt pensjonert seg. Han fryktar ikkje at pensjonisttilværet skal bli stillesittande.

– Hehe, nei. Eg har nok å henga fingrane i og interesser å pleia, opplyser han, og meir enn hintar om at han gler seg til å få endå betre tid til sin store lidenskap; jakt.

Digitalisert vekk

For den yngre garde i Sauda har foto- og rammeforretninga alltid vore der han er i dag, ved Rådhusplassen i Sauda. Dit kom han imidlertid først i 1978. Ikkje lenge etter måtte butikken byggast ut. Dette var i storheitstida til videoutleige, eit tilbod som ein trong god plass.

– Eg hugsar litle julaftan ein gong før me hadde bygt ut, då me hadde video og musikk nede i kjellaren. Dei fleste hadde bare NRK på tv og bare ytterst få hadde skaffa seg parabolantenne. Det var stappfullt nede og det stod kø opp heile trappa, gjennom butikken og ut på gata med folk som ville leiga seg film å kosa seg med i jula, fortel Jakobsson.

Parabolantenner og slutten på fjernsynsmonopolet blei sakte men sikkert slutten for videomarknaden. Musikk blei noko ein kjøpte via strøymetenester. Fotoutstyr blei digitalt. I dag kjøper mest ingen tradisjonelt fotoutstyr, men har ein smarttelefon som både kan filma og ta bilde.

– Ein kan ikkje leva av å driva ein butikk som dette i dag, slår Olafr Jakobsson fast.

Endra behov

I butikken selde dei også stereoanlegg og musikkinstrument. Gitarar og gitarutstyr har han enno, men keyboarda og musikkanlegga er vekke for lenge sidan.

– Det var reine hi-fi-klubben i ei avdeling her. Flotte, svære anlegg, som kundane kunne komma og testa ut og velja tilbehøyr til, fortel han vidare.

For svært mange saudabuar, var det Jakobssons foto- og rammeforretning ein gjekk til då filmen i fotoapparatet skulle framkallast.

– Då me var på det største innan framkalling leverte Kodak, vår leverandør, doble sett med bilde, noko som var svært populært. Men når det tok til å gå nedover med bilder, skjedde det same med album og rammer også. Rammer har for øvrig blitt meir populært igjen i det siste; folk vil gjerne bekle romma heime med sine eigne motiv, opplyser Jakobsson.

Blant kundane som kjem innom for å få med seg ein godbit til ein rimeleg penge frå opphøyrssalet, er det mest utelukkande godt vaksne folk.

– Med nokre få unntak er ungdommen totalt fråverande, dei går ikkje i slike butikkar, slår Jakobsson fast.

Kikkertar og klokker

– Kva kjem du til å sakna mest?

– Kontakten med kundane og den kjekke opplevinga det er å radla med folk. Eg liker å prata.

Akkurat det treng ein ikkje vera lenge i butikken for å skjøna. Olafr ser ut til å kjenna dei aller fleste som er innom i butikken desse hektiske augustdagane. Ærenda deira er alt frå innkjøp av klokker og kikkertar til bestilling av fotokopiar, bytte av klokkebatteri og justering av klokkereimer. Trass fullt trøkk med kundar, er det alltid tid til å drøsa litt og gjerne gi nokre god råd på vegen.

Då avgjerda om å legga ned butikken blei tatt, hausten 2021, opplevdest det både godt og vondt.

– Eg kjende på ein lette når det var bestemt. Samtidig er det sjølvsagt trist og vemodig at eg som tredje generasjon legg ned. Hadde det vore normale forhold i bransjen… du veit, Elite Foto var om lag 135 butikkar, i dag er det 34-35 igjen. Ingen har fått tilværet så snudd på hovudet som fotobransjen. Me har prøvd å finna nye marknader, men det har ikkje tatt av.

Dei siste åra har bare Olafr Jakobsson sjølv hatt butikken som arbeidsplass. På det meste, med open videoutleige sju dagar i veka, talde staben ni hovud.

Starta i 1916 eller -17

Historia om korleis familien Jakobsson hamna i fotobransjen skriv seg tilbake til 1916 eller -17. Bestefar til Olafr, islendingen Olav Jakobsson, var i Sauda der han arbeidde med innreiing av Saude Turisthotel. Tilfeldigheitene gjorde at ein dansk fotograf som dreiv i eit hus som stod der Forbruken seinare blei bygt, der Intersport held til i dag, gjekk konkurs. Olav tok over forretninga, og var dei kommande åra leigt inn for å dokumentera utbygginga av kraftanlegg og smelteverk i Sauda.

– Svært mange av bilda som Sauda Lokalarkiv i dag har frå denne perioden, er tatt av bestefar, fortel Olafr Jakobsson.